Słowniczek poligraficzny

Apla – to jednolite tło nałożone jedną farbą dowolnego koloru w ilości dokładnie 100%. Efektem apli jest jednolita powierzchnia druku (zamiast rastra) czyli pełne krycie.

Bigowanie (przegniatanie) – proces introligatorski polegający na odciskaniu (wgniataniu) rowków w materiale, np. papierze lub kartonie w celu ułatwienia jego złamywania. Na odciśnięty rowek mówi się biga lub bardziej po polsku - przegniecenie.

Certyfikacja proofa – proces kontroli poprawności wykonania proofa, polegający na określeniu różnicy barwy pomiędzy wartościami mierzonymi na polach paska kontrolnego zamieszczonego na proofie, a wartościami docelowymi. Wartości docelowe określane są na podstawie profilu ICC, z którym wykonywany jest proof.

Certyfikowany proof – proof z załączonymi wynikami pomiaru różnicy barw ΔE. Przy czym różnica barw nie może przekraczać granicy tolerancji określonej w normach 12647-7. Do zleconego wydruku dokładany jest pasek kontrolny Ugra/Fogra v2.2a. Po wydrukowaniu proofa wykonywana jest jego certyfikacja.

CMYK – zestaw czterech podstawowych kolorów farb drukarskich stosowanych powszechnie w druku kolorowym w poligrafii i metodach pokrewnych. Na zestaw tych kolorów mówi się również barwy podstawowe, procesowe lub kolory triadowe.
C - cyjan (ang. Cyan)
M - madżenta (ang. Magenta)
Y - żółty (ang. Yellow)
K - czarny (ang. blacK)

CTP – (ang. Computer To Plate, pol. z komputera na płytę) polega na bezpośrednim naświetlaniu form drukowych (płyt offsetowych lub fleksograficznych) z plików postscriptowych. Zaletą tej technologii jest maksymalna dokładność wszystkich parametrów – zarówno związanych z jakością plamki rastra (np. brak „podświetlenia” plamki, które towarzyszy naświetlaniu z formy kopiowej w CtF, możliwość reprodukcji mniejszych plamek niż w CtF), jak i montażu całości. Niewątpliwą zaletą jest również skrócenie całego cyklu przygotowania formy drukowej, jak i jej narządu (montażu na maszynę i regulacji maszyny).

DTP (ang. Desktop Publishing, czyli publikowanie zza biurka) – ogół czynności związanych z przygotowaniem na komputerze materiałów, które będą później powielone metodami poligraficznymi.

DPI (ang. Dots Per Inch) – liczba plamek przypadająca na cal długości. Jednostka ta opisuje stopień oddawania szczegółów kształtu obrazu w sterowanych komputerowo urządzeniach drukujących, naświetlających, a także wycinających, grawerujących itp.

Falcowanie (złamywanie) – jedno- lub wielokrotne składanie arkusza papieru, czystego lub zadrukowanego, na pół (najczęściej) lub w dowolnych innych proporcjach, na różne sposoby (w różnych kierunkach), w celu osiągnięcia docelowego formatu i liczby stron składki. Np. trzykrotne złożenie na pół arkusza daje składkę szesnastostronicową. Każde miejsce zaginania arkusza to falc (złam).

Foliowanie (laminowanie) – rodzaj uszlachetnienia druku polegający na przyklejeniu do powierzchni zadrukowanej przezroczystej folii (laminatu) jednostronnie lub dwustronnie. Dzięki laminowaniu, zadrukowana powierzchnia uzyskuje dodatkowe walory estetyczny oraz zostaje zabezpieczona przed działaniem mechanicznym, chemicznym, promieniowaniem UV i wilgocią.

Gęstość optyczna – logarytm dziesiętny odwrotności zdolności przepuszczania lub odbijania światła przez dany materiał. Parametr mówiący o stopniu zaciemnienia (krycia) na kliszy, płycie CTP bądź wydruku. Pomiaru dokonuje się densytometrem na powierzchni całkowicie zaczernionej, a więc pozbawionej rastra. Im większa gęstość optyczna, tym mniejsza ilość światła odbitego lub przechodzącego.

Gramatura – waga papieru podawana w gramach na metr kwadratowy.

Kaszerowanie – uszlachetnianie kartonu lub tektury falistej poprzez oklejanie cienkim papierem (niezadrukowanym lub zadrukowanym) w celach dekoracyjnych lub technologicznych. Typowym przykładem kaszerowania w celach dekoracyjnych jest oklejanie cienkim, zadrukowanym ozdobnie papierem powierzchni tektury falistej przeznaczonej na opakowania produktów, której nie da się bezpośrednio zadrukować na maszynie drukarskiej z powodu jej grubości oraz wewnętrznej struktury.

Kolory dodatkowe – gotowe kolory, dostępne w dużej liczbie różnych odcieni. Najczęściej stosowanym systemem kolorów jest system zgodności kolorów Pantone ^® (Pantone Matching System – PMS). Również srebrny, złoty i inne metaliczne kolory należą do kolorów dodatkowych.

Liniatura rastra – liczba linii przeźroczystych lub nieprzeźroczystych mieszczących się na jednostce długości, stosowanych w rastrach, określana w liniach na cal (rzadziej na cm).

Makieta – projekt układu graficznego publikacji wydawniczej, wykonanej jako wzorzec do formowania (łamania) poszczególnych stronic druku, przedstawionego jako zbiór kartek określonego formatu lub wydruki komputerowe składu i (lub) ilustracji.

Mora – niepożądany efekt, pojawiający się w postaci regularnych punktów lub wzorów, wskutek krzyżowania się układu co najmniej dwu regularnych siatek rastrowych, lub wzorów podobnego rodzaju (a także krzyżowania się rastra z układem pikseli bitmapy).

Oprawa introligatorska – forma wykończenia druku lub niezadrukowanego papieru, polegająca na trwałym połączeniu kart (wkładu) z okładką.

Oprawa książki – czynność obejmująca składanie (falcowanie) wydrukowanych arkuszy do ustalonego formatu, zbieranie składek (kompletowanie), szycie, obcinanie oraz łączenie z okładką.

Pagina – liczba oznaczająca kolejność strony.

Pantone – system identyfikacji kolorów opracowany przez firmę Pantone inc. z USA. Kolory oznaczane są numerem (np. PMS 130) z oznaczeniami dodatkowymi takich cech jak fluorescencja, metaliczność itp. Podstawowa skala opisuje 1114 kolorów. Powstają one przez zmieszanie 15 pigmentów (w tym białego i czarnego). Stąd ich odwzorowanie na skalach CMYK i RGB nie jest oczywiste. Kolory te w druku są traktowane jako dodatkowe.

Paser – element graficzny (niewielki znacznik, zazwyczaj w postaci kombinacji kół i centralnie ustawionych na nich krzyżyków) umieszczany poza formatem netto publikacji. Pasery znajdują się na każdym z wyciągów barwnych w tym samym miejscu i mają ten sam kształt. Służą jako „celownik” w druku barwnym, do dokładnego dopasowania nanoszonego obrazu drukowego kolejnymi farbami drukowymi, w to samo miejsce.

W druku jednokolorowym pasery nie mają zastosowania.

Profil ICC – plik cyfrowy zawierający charakterystykę barwną urządzenia „pracującego z kolorem” (drukarka, monitor, skaner itp). Można w dużym uproszczeniu przyjąć, że profil ICC to cyfrowy zapis charakteryzujący w jaki sposób konkretne urządzenie, na wybranym materiale zreprodukuje konkretną barwę. Profil ten jest zgodny z wymaganiami określonymi przez Specyfikację ICC (International Color Consortium).

Raster – jednotonalny obraz składający się z drobnych kropek (lub w szczególnym przypadku z linii), dający podczas oglądania z normalnej odległości wrażenie istnienia półtonów, gdy kropki te są już na tyle małe, że zlewają się z otaczającym je tłem. Jasność osiągniętych w ten sposób półtonów wynika ze stosunku powierzchni zajętej przez elementy rastra (plamki rastra) do powierzchni otaczającego te elementy niezadrukowanego jasnego (najczęściej białego) podłoża drukowego.

RGB – jeden z modeli przestrzeni barw, opisywanej współrzędnymi RGB. Jego nazwa powstała ze złożenia pierwszych liter angielskich nazw barw: R – red (czerwonej), G – green (zielonej) i B – blue (niebieskiej), z których model ten się składa. Jest to model wynikający z właściwości odbiorczych ludzkiego oka, w którym wrażenie widzenia dowolnej barwy można wywołać przez zmieszanie w ustalonych proporcjach trzech wiązek światła o barwie czerwonej, zielonej i niebieskiej.

RIP (ang. Raster Image Processor) – oprogramowanie, układ scalony, lub całe stanowisko komputerowe mające służyć zamianie obrazu ciągłotonalnego (zawierającego kolor na wielu stopniach jasności) na obraz rastra, w którym stosunek powierzchni punktów rastrowych do tła ma odwzorować odpowiedni odcień. Punkty rastrowe mają z samej swojej natury jedną jedyną barwę - pełną, 100-procentową i właśnie ich wielkość w porównaniu do tła daje wrażenie odpowiedniego rozjaśnienia (tonu).

Rozdzielczość – miara jakości lub cecha charakteryzująca zdolność odwzorowania szczegółów obrazu, np. optycznego lub fotograficznego, określana liczbą punktów (pikseli lub linii), dających się policzyć na jednostkę długości.

Rycowanie – nacinanie powierzchni wyrobu papierniczego (najczęściej folii samoprzylepnej lub papieru samoprzylepnego, bez przecięcia podłoża na wylot.

Separacja barw – dzielenie oryginału barwnego na oddzielne rozbarwienia, odpowiadające trzem barwom podstawowym: niebieskozielonkawej, purpurowej, żółtej i dodatkowo czarnej, w systemie CMYK stosowanym w procesie drukowania. W przypadku drukowania farbami dodatkowymi liczba rozbarwień może być inna.

Spad – obszar grafiki wychodzący poza linię cięcia definiującą format strony netto. Spad gwarantuje, że obszar druku będzie dochodził do samej krawędzi po przycięciu arkusza.

Sztancowanie (wykrawanie) – czynność introligatorska polegająca na wykrawaniu z arkusza (lub stosu arkuszy) papieru, kartonu, tektury lub innego podobnego podłoża, pożądanego kształtu, którego nie można uzyskać za pomocą zwykłego krojenia na gilotynie introligatorskiej. Wykrawania dokonuje się za pomocą wykrojnika.

Tłoczenie:

a) suchy tłok – rodzaj uszlachetnienia druku. Jest to proces tworzenia w materiale tłoczonym (zwykle papier, karton, skóra) trójwymiarowego wzoru przez ściśnięcie matrycą/patrycą, zazwyczaj w celu uwypuklenia, nadrukowanego wcześniej wzoru (napis, logo, element zdobniczy).

b) hot-stamping (termodruk) – technika uszlachetniania podobna do „suchego tłoczenia” lecz z użyciem kolorowych folii hot-stampingowych i matryc wypukłych wykonanych z materiału przewodzącego ciepło.

Układ graficzny (layout) – zaprojektowane rozmieszczenie elementów graficznych na arkuszu, karcie, stronicy lub innej formie.